Հայ ժողովուրդը կազմավորվել է դեռևս քաղաքակրթության այգաբացին, իր պատմական զարգացման ընթացքում հաղթահարել է բազմաթիվ փորձություններ և մտել է 21-րդ դար, ձեռք բերելով՝ զգալի հոգևոր, մշակութային և քաղաքակրթական արժեքներ։  Այսօր՝

ՄԵՐ ԳԼԽԱՎՈՐ ՆՊԱՏԱԿՆ Է ՁԵՎԱՎՈՐԵԼ ԱԶԱՏ ԵՎ ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ, ՈՐԸ ԲԱՑ Է ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ։

Մենք առաջարկում ենք վերականգնել ազգային արտադրությունը և այն կողմնորոշել դեպի ներքին շուկա: Հայաստանի բնակչության համար բարձրորակ ապրանքների և ծառայությունների արտադրության համար անհրաժեշտ է ներգրավել  աշխարհում հայտնի արտասահմանյան ընկերությունների, որոնք ունեն արտադրության առաջատար տեխնոլոգիաներ: Այս ներդրողները 5 տարի կազատվեն շահութահարկից այն պահից, երբ ընկերությունը սկսում է թողարկել իր արտադրանքը: Պետությունը հանդես կգա որպես համաներդրող  նման արդյունաբերական նախագծերում՝ համատեղ ձեռնարկություններում ներդնելով գործարանների կապիտալ շինարարության համար անհրաժեշտ հողն ու միջոցները: Օտարերկրյա ներդրողները պետք է համատեղ ձեռնարկություններին տրամադրեն արտադրության ժամանակակից տեխնոլոգիաները և կազմակերպեն աշխատողների ուսուցումը: Որպես լրացուցիչ երաշխիք, պետությունը ապահովագրելու է մասնավոր օտարերկրյա ներդրումները միջազգային ապահովագրական շուկայում:

Մենք առաջարկում ենք լիովին օգտագործել միջազգային օգնություն ներգրավելու առկա հնարավորությունները  երկրի տարածքի 50 տոկոսի վրա առկա կենսոլորտային արգելոցների բարելավման և նոր արգելոցների ստեղծման համար: Միևնույն ժամանակ, պետության կողմից պահպանվող վայրի բնության տարածքը պետք է լինի երկրի տարածքի առնվազն 10 տոկոսը, տարածքի 40 տոկոսի վրա անհրաժեշտ է իրականացնել անտառային տնկարկներ` նոր էկոլոգիական համալիրներ ստեղծելու համար: Միջազգային օգնություն է անհրաժեշտ նաև երկրի ջրային ռեսուրսների կառավարումը բարելավելու համար` ջրամբարների քանակի ավելացման և ոռոգման ցանցի արդիականացման միջոցով:

Մենք առաջարկում ենք բնակության տարածքների նոր պլանավորում, որի համաձայն մայրաքաղաքային քաղաքային ագլոմերացիան (մայրաքաղաքը և նրա արբանյակային քաղաքները) կդառնան ոչ նյութական արտադրության կենտրոն, իսկ նյութական արտադրությունը կապակենտրոնացվի տարածաշրջանային քաղաքային ագլոմերացիաներում: Մարզային քաղաքային ագլոմերացիաների կենտրոնները կապվելու են միմյանց և մայրաքաղաքի հետ ժամանակակից տրանսպորտային հաղորդակցության միջոցներով: Շինարարության ոլորտում կներդրվեն «կանաչ շինարարության» նոր ստանդարտներ՝ համապատասխան ռեսուրսների խնայողության ժամանակակից պահանջներին: Պետությունը կիրականացնի բնակչության բնակության պայմանների բարելավման ծրագիր, որը թույլ կտա անշարժ գույքի սեփականատերերին իրենց գույքի փոխանակման կամ վաճառքի միջոցով ձեռք բերել նոր ժամանակակից տներ զարգացած սոցիալական ենթակառուցվածքներ ունեցող շրջաններում:

Ազգային անվտանգության համակարգը ամրապնդելու համար մենք առաջարկում ենք ռազմաքաղաքական դաշինք ստեղծել Ֆրանսիայի հետ: Այս առումով Հայաստանը պետք է դուրս գա Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունից (ՀԱՊԿ): Կարծում ենք, որ դա պետք է տեղի ունենա փուլերով՝ առանց Ռուսաստանի հետ գործող ռազմական համաձայնագրերը խզելու, այլ սպասելով դրանց գործողության ժամկետի ավարտին: Ռուսաստանի հետ համատեղ ՀՕՊ համակարգի և միացյալ զորախմբի մասին պայմանագրերի ժամկետը լրանում է 2022 թ., Կոլեկտիվ անվտանգության պայմանագիրը՝ 2024 թ., Իսկ Ռուսաստանի ռազմական ինտերվենցիան Արցախում՝ 2025 թ.։ Ռուսաստանի և ՀԱՊԿ-ի հետ ռազմական պայմանագրերի ավարտին զուգահեռ Հայաստանը պետք է նոր ռազմական պայմանագրեր կնքի Ֆրանսիայի հետ: Ռուսական ռազմաբազայի մասին պայմանագրի ժամկետը լրանում է 2042 թվականին: Մենք կարծում ենք, որ Ռուսաստանը կարող է պահպանել իր ռազմական ներկայությունը Հայաստանում մինչև այս ժամանակահատվածի ավարտը, պայմանով, որ վարձավճար է վճարում բազայի օգտագործման համար, և բազայի ռազմական ուժը չի կարող օգտագործվել Վրաստանի դեմ: Ֆրանսիայի հետ ռազմատեխնիկական համագործակցությունը պետք է դառնա եվրոպական չափանիշներին համապատասխան հայկական բանակի արդիականացման հիմք:

Մենք առաջարկում ենք ստեղծել ներքին անվտանգության միասնական համակարգ, որը կկատարի հետևյալ գործառույթները.

• սահմանների պաշտպանություն,
• մաքսային հսկողություն,
• հասարակական կարգի պահպանություն,
• կենսոլորտային պաշարների պահպանություն,
• հանցավորությունից պաշտպանություն,
• կառավարման մարմիններում ներքին հսկողություն,
• փրկարարական և հրշեջ ծառայություններ

Այս համակարգի տեխնիկական հնարավորությունները պետք է ապահովեն քաղաքացիների, մասնավոր կազմակերպությունների և պետական ​​հաստատությունների պաշտպանությունը ցանկացած տեսակի ներքին սպառնալիքներից, բարելավեն հանցագործությունների կանխարգելման և հետաքննության արդյունավետությունը և ապահովեն հանցագործների օպերատիվ որոնումը: Միասնական տեղեկատվական համակարգը պետք է ապահովի արդյունավետ տեղեկատվության փոխանակում անվտանգության համակարգի բոլոր կառույցների միջև, ինչը թույլ կտա շուտափույթ մշակել համապարփակ միջոցառումներ հանրային և անհատական անվտանգությունը ապահովման համար:

Մենք առաջարկում ենք արդիականացնել օրենքով նախատեված իրավունքների գրանցման առկա համակարգը՝ հիմնված ժամանակակից թվային տեխնոլոգիաների վրա՝ պետական ​​գրանցման ընթացակարգերը պարզեցնելու, բնակչության համար դրանց մատչելիությունը դյուրացնելու, օգտվողների համար տեղեկատվության ստացումը պարզեցնելու և դրանց ծախսերը կրճատելու նպատակով: Իրավական կարգն ամրապնդելու համար անհրաժեշտ է նաև ստեղծել մեխանիզմներ քաղաքացիական, ընտանեկան, վարչական և տնտեսական վեճերի արտադատական կարգավորման համար, հիմնված պարզ և մատչելի արբիտրաժային ընթացակարգերի վրա: Դատական ​​համակարգի նկատմամբ հասարակության վստահությունը վերականգնելու և դատավարության ընթացքում կողմերի մրցակցության մակարդակը բարձրացնելու համար անհրաժեշտ է քրեական գործերով երդվյալ ատենակալների դատարանի ստեղծում:

Մենք առաջարկում ենք արմատապես բարելավել առկա կրթական համակարգը` բաժանելով այն 4 հիմնական փուլերի.

• նախադպրոցական (3-ից 5 տարեկան)
• նախնական (6-ից 8 տարեկան)
• միջնակարգ (9-ից 17 տարեկան)
• բարձրագույն (18-ից 23 տարեկան)

Միջնակարգ կրթությունը պետք է ունենա երկու ցիկլ՝ ընդհանուր (9-ից 14 տարեկան) և մասնագիտական ​​(15-ից 17 տարեկան): Բարձրագույն կրթությունը նույնպես պետք է ունենա երկու ցիկլ ՝ նախնական (18-ից 21 տարեկան) և ավարտական: Նախադպրոցական, նախնական, միջին և նախնական բարձրագույն կրթությունը պետք է լինի անվճար և պարտադիր բոլորի համար: Բացի այդ, յուրաքանչյուր քաղաքացի պետք է իրավունք ունենա մեկ անգամ մրցակցային հիմունքներով անվճար մուտք գործել բարձրագույն կրթության ավարտական ​​ցիկլ:

Մենք առաջարկում ենք ներդնել պարտադիր պետական ​​բժշկական ապահովագրություն: Հիմնական պարտադիր ապահովագրության ծրագրի շրջանակներում յուրաքանչյուր անձի կտրամադրվի առաջնային առողջապահական խնամք, այդ թվում՝ կանխարգելիչ և շտապ բժշկական օգնություն: Քաղաքացիական բնակչությանը բժշկական կենտրոններում կտրամադրվի ամբուլատոր և ստացիոնար բուժօգնություն, և միջոցներ կձեռնարկվեն հիվանդությունների կանխարգելման ուղղությամբ, ներառյալ առողջ երեխաների դիսպանսերային դիտարկումը: Լրացուցիչ վճարի դիմաց քաղաքացիները կկարողանան ստանալ բժշկական ծառայությունների ընդլայնված ցուցակ և ծառայությունների ավելի բարձր մակարդակ: Պարտադիր առողջության ապահովագրության համակարգը պետք է ղեկավարվի Առողջապահության Ազգային Հիմնադրամի կողմից:

Մենք առաջարկում ենք գործատուներից հանել աշխատողների սոցիալական ապահովագրության պատասխանատվության մի մասը և ներդնել ճկուն անհատական ​​ապահովագրություն, որի ժամանակ աշխատողներն իրենք կարող են որոշել իրենց համար անհրաժեշտ սոցիալական պաշտպանության մակարդակը ժամանակավոր հիվանդության կամ գործազրկության պատճառով անաշխատունակության հետևանքով աշխատանքային եկամտի կորստի դեպքում: Գործատուները պետք է աշխատողներին ապահովագրեն աշխատանքային վայրում դժբախտ պատահարների և մասնագիտական հիվանդություններից ստացված եկամուտների կորստից: Պարտադիր պետական ​​սոցիալական ապահովագրության համակարգը պետք է կառավարվի Սոցիալական Պաշտպանության Հիմնադրամի կողմից:
Ծերության կենսաթոշակները քաղաքացիներին պետք է վճարի Ազգային Զարգացման Հիմնադրամը երկրում 10 տարվա բնակության դեպքում՝ անկախ իրենց աշխատանքային ստաժից: Բացի այդ, յուրաքանչյուրին պետք է հնարավորություն տրվի ունենալ պետության կողմից երաշխավորված կենսաթոշակային կուտակային հաշիվներ՝ սեփական միջոցների հաշվին:

Մենք առաջարկում ենք վարել անկախ արտաքին քաղաքականություն, որի հիմնական նպատակները կլինեն.

• Ադրբեջանի հետ խաղաղության հասնելը՝ Արցախի Հանրապետության անկախությունը ճանաչելու և նրա տարածքային ամբողջականությունը վերականգնելու հիման վրա, ներառյալ նախկին ԼՂԻՄ տարածքը, Շահումյանի շրջանը և հանրապետությունը Հայաստանի հետ կապող միջանցքը:
• Թուրքիայի հետ խաղաղության հասնելը` 1921 թ Թուրքիայի հետ Կարսի պայմանագրի վերանայման հիման վրա, ՄԱԿ-ի միջազգային կառավարման ներդրումը Թուրքիայի կողմից բռնակցված Հայաստանի տարածքի նկատմամբ և պատմական հայրենիքում հայ ազգային օջախի վերականգնման համար անհրաժեշտ փոխհատուցման տրամադրում:
• Հարավային Կովկասի, այդ թվում  Հայաստանի, Վրաստանի, Ադրբեջանի, ինչպես նաև Աբխազիայի, Հարավային Օսիայի, Լեռնային Ղարաբաղի և Նախիջևանի կոնֆեդերացիայի ստեղծում ՝ որպես հավասար գործընկերներ:Տարածաշրջանի միջազգային չեզոքության ձեռքբերում ՝ անվտանգության և համագործակցության միջազգային տարածաշրջանային կազմակերպության ստեղծման միջոցով, որը կներառի  ԵՄ-ը, Ռուսաստանը, Թուրքիան, Իրանը, Հայաստանը, Վրաստանը և Ադրբեջանը:

Մենք առաջարկում ենք այնպիսի մակրոտնտեսական քաղաքականություն, որը ուղղված է պետական ​​եկամուտների ավելացմանը տնտեսության մեջ՝ պետական ​​ներդրումներից ստացվող շահույթի միջոցով զուգորդվող հարկային բեռի նվազեցումով:

Պետական ​​եկամուտները պետք է պահվեն ՀՆԱ-ի առնվազն 32 տոկոսի մակարդակում, որից առնվազն 12 տոկոսը պետք է լինի հարկային եկամուտներ, առնվազն 12 տոկոս՝ շահույթ պետական ​​ներդրումներից, առնվազն 5 տոկոս՝ պարտադիր ապահովագրական վճարներ պետական ​​հիմնադրամներին և առնվազն 3 տոկոս՝ վճարներ բնական պաշարների օգտագործման համար: Պետական ​​պարտքի միջնաժամկետ մակարդակը պետք է կազմի ՀՆԱ-ի 60 տոկոսը`10 տոկոսից ոչ ավել շեղումով: Հարկաբյուջետային քաղաքականությունը պետք է ուղղված լինի հարկերի և առկա ապահովագրական վճարների փուլային իջեցմանը: Հարկային քաղաքականության առաջնահերթությունը պետք է լինեն ուղղակի հարկերը, որոնք գանձվում են ուղղակիորեն ֆիզիկական անձանց եկամուտից:

Մենք առաջարկում ենք սահմանադրական բարեփոխումներ` նպատակ ունենալով ընդլայնել քաղաքացիների սոցիալական և քաղաքական իրավունքները, այդ թվում նաև Հայաստանի օտար երկրներում բնակվող քաղաքացիների մասնակցության ընդլայնումը պետական ​​կառավարմանը: Սահմանադրության մեջ անհրաժեշտ է ամրագրել քաղաքացիների անվճար բարձրագույն կրթության, մատչելի բժշկական օգնության և սոցիալական պաշտպանության իրավունքը` պարտադիր ապահովագրության հիման վրա և պետության եկամուտների հաշվին: Կառավարման ոլորտում անհրաժեշտ է ամրապնդել իշխանությունների տարանջատման սկզբունքը` բացառելով գործադիր, օրենսդիր և դատական ​​իշխանությունների նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու հնարավորությունը մեկ քաղաքական ուժի կողմից: Սա պահանջում է, որ իշխանության բոլոր երեք ճյուղերն ընտրվեն ուղղակի ընտրությունների միջոցով: Կառավարությունում ընտրողների դերը բարձրացնելու համար խորհրդարանական պատգամավորների լիազորությունները պետք է կրճատվեն, կազմելով երկու տարի: Անհրաժեշտ է նախատեսել Առաջին ատյանի և Գերագույն դատարանի դատավորների, ինչպես նաև շրջանային դատախազների ընտրություն 6 տարի ժամկետով: